Σάββατο 11 Δεκεμβρίου 2010

Η ΙΔΑΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΦΙΛΟΣΟΦΟ ΓΙΟΧΑΝ ΦΙΧΤΕ

Απο το βιβλιο του Παναγιωτη Κανελλοπουλου,"ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ",ενα αποσπασμα στο οποιο περιγραφεται η πολιτικη "Ουτοπια" του Φιχτε.Σημερα μπορει να φανταζουν αφελεις αυτες οι αποψεις,φανταστειτε που εχουμε καταντησει για να θεωρουμε αφελεις τετοιες αποψεις οι οποιες θεωρουν conditio sine qua non την ισοτητα και την αλληλεγγυη.
(Χωρις αυτο που λεω να σημαινει οτι συμμεριζομαι ολα αυτα που ακολουθουν,αλλα ως τροφη για σκεψη,αξιζει να διαβαστουν.Δε συμμεριζομαι ας πουμε τη μεριμνα που πρεπει το κρατος να παρει για τη διασωση της πολιτιστικης ιδιοτυπιας και των εθιμων του.Προβλημα με τη παγκοσμιοποιηση της οικονομιας εχω,οχι με τη "παγκοσμιοποιηση" των πολιτισμων και την εξαλειψη των εθνικων εθιμων απο ξενα και ελκυστικοτερα)
Τα υπολοιπα για τον Φιχτε σε αλλη αναρτηση,παντως το γεγονος οτι στον κοσμο δεν ειναι τοσο γνωστος οσο ο Καντ η ο Χεγκελ,αυτο ειναι προβλημα του κοσμου,οχι του Φιχτε.

"Στο "Κλειστο Εμπορικο Κρατος",που εκδοθηκε το 1800,ο Φιχτε αναπτυξε,συμπληρωνοντας και ολοκληρωνοντας οσα ειχε πει στο εργο του περι του "Φυσικου Δικαιου",την πολιτικη "ουτοπια" του.Παιρνει ετσι και ο Φιχτε τη θεση του στην ενδοξη χορεια των πνευματων εκεινων που,μετα τον Πλατωνα,συγκροτησαν ενα τελειο η φανταστικο τυπο πολιτευματος.Η "Πολιτεια" του Πλατωνος δεν βασιζεται σε κανενα ιστορικο προηγουμενο,ουτε προυποθετει τις κοινωνικες συνθηκες της εποχης του.Ειναι ενα υπεριστορικο προτυπομπου μπορει ωστοσο να χρησιμευσει ως ηθικο κριτηριο για την εκτιμηση υπαρκτων πολιτευματων.Ουτε τα "ουτοπικα" πολιτευματα του Τομας Μορ και του Καμπανελα προυποθετουν τις ιστορικες συνθηκες της εποχης τους.
Αντιθετα απο την ιδεωδη Πολιτεια του Πλατωνος και τα πολιτικα "μυθιστορηματα" του Αγγλου κ του Ιταλου,το "ΚΛΕΙΣΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ" του Φιχτε βασιζεται στις ιστορικες-κοινωνικες,οικονομικες,πολιτικες-συθηκες της εποχης του,της αδιαμορφωτης ακομη μεταβατικης εποχης,που δεν ειχε ξεπερασει απολυτα το μεσαιωνικο συστημα των "κοινωνικων καταστασεων"
και δεν ειχε φθασει στην αποκρυσταλλωση της αστικης-καπιταλιστικης-κοινωνιας.Εχουν,ομως,κι ενα κοινο γνωρισμα οι "πολιτειες" του Πλατωνος,του Τομας Μορ,του Καμπανελα και του Φιχτε.
Τις διεπει το πνευμα της κοινωνικης δικαιοσυνης,ενα πνευμα λιγο η πολυ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟ.

Η δη στο εργο του για το "Φυσικο Δικαιο" ειχε πει ο Φιχτε οτι καθε ανθρωπος πρεπει να μπορει να ζει,να εχει τα μεσα για τη συντηρηση του και οτι αν σε μια κοινοτητα ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΕΝΑΣ ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ οπου πασχει απο την ελλειψη των αναγκαιων για τη ζωη του μεσων,η ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΟΛΩΝ ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ.Δεν πρεπει να υπαρχει ανθρωπος που να μην εχει τη δυνατοτητα να εργασθει και να εξασφαλισει με την εργασια του τα προς το ζην αναγκαια.
Αναγνωριζει ο Φιχτε ως "φυσικο δικαιο" και την ατομικη ιδιοκτησια και ως θεμιτες πηγες της ιδιοκτησια την εργασια,την αγοραπωλησια,τη δωρεα και τη διαθηκη.Αλλα ο ανθρωπος,ως μελος μιας κοινοτητας,εχει το δικαιωμα της ιδιοκτησιας,οπως ακριβως εχει και το δικαιωμα του ελευθερου λογου.Μ'αλλα λογια,οπως το ατομικο δικαιωμα του ελευθερου λογου προυποθετει τον σεβασμο του ελευθερου λογου ολων των αλλων μελων της κοινοτητας,ετσι και το δικαιωμα της ατομικης ιδιοκτησιας προυποθετει-και δε μπορει να προσβαλλει η να περιορισει-το ιδιο δικαιωμα ολων των αλλων.
Το "εγω" του ατομου ειναι για τον Φιχτε αρρηκτα συνδεδεμενο με το "εγω"μιας κοινοτητας.Ο καθενας μπορει να θελει για τον εαυτο του βεβαια οσο δυνατον μεγαλυτερη ελευθερια.Αν ομως,ενωσουμε τις θελησεις ολων σε μια γενικη θεληση
(εδω ο Φιχτε ακολουθει την υποθεση της "volonte generale" του Rousseau)
η θεληση αυτη,η θεληση της Κοινοτητας,επιβαλλει να διαιρεσουμε το αθροισμα των ατομικων θελησεων σε ισα μερη.Αυτο σημαινει οτι η ελευθερια του καθε ατομου ΠΕΡΙΟΡΙΖΕΤΑΙ απο την ελευθερια ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ,με τροπο που να εξασφαλιζει ισο δικαιωμα ελευθεριας σε ολους.
Απαραβιαστο ειναι το "δικαιο" της "προσωπικοτητας",η ελευθερια,απαραβιαστη και η ατομικη ιδιοκτησια.Αλλα δε πρεπει τα δικαια αυτα να προσβαλλουν τα ιδια δικαια των αλλων μελων της κοινοτητας.

Οι γενικες αυτες ιδεες του Φιχτε απαιτουν εναν πολιτικο οργανισμο που να εξισορροπει μεταξυ τους τα δικαια των μελων της κοινοτητας.Ο πολιτικος αυτος οργανισμος ειναι το "κλειστο" εμπορικο κρατος.Το κρατος αυτο που ο Φιχτε ονομαζει και "ΚΡΑΤΟΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ",του "ΝΟΥ",ειναι σε ΥΨΙΣΤΟ ΒΑΘΜΟ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΟ.Παρεμβαινει αποφασιστικα στον καταμερισμο των εργων των πολιτων.Ο Φιχτε διαιρει τους πολιτες σε "παραγωγους","κατασκευαστες" και εμπορους.
Αποκλειει την ελευθερη εκλογη επαγγελματων.Για να μπορει το κρατος να ειναι ο εγγυητης της ισορροπιας μεταξυ των τριων επαγγελματικων "καταστασεων",πρεπει να ρυθμιζει εξουσιαστικα την αναλογια του αριθμου εκεινων,που ασχολουνται με το εμποριο,προς τον αριθμο των κατασκευαστων και των παραγωγων.
Και οι εμποροι δε πρεπει να σκουν ουτε εξαγωγικο εμποριο ουτε εισαγωγικο.
Ο Φιχτε ΑΡΝΙΕΤΑΙ την ελευθερια του εμποριου.
Αν επιτρεποταν η εξαγωγη προιοντων σε αλλες χωρες η και η εισαγωγη ξενων αγαθων,θα διαταρασσοταν η κοινωνικη και η οικονομικη ισορροπια.Το εξαγωγικο η εισαγωγικο εμποριο,αν και οταν ειναι αναγκαιο,δικαιουται να το ασκει μονο το κρατος.
Σε αυτο το "κλειστο εμπορικο κρατος" δεν θα κυκλοφορει παρα μονο το χρημα της χωρας.
Μια τετοια χωρα,οπου οι πολιτες θα διαγουν μια πολυ λιτη ζωη,πρεπει να ειναι οικονομικα αυταρκης.

Σε αυτο το "κλειστο εμπορικο κρατος" εξασφαλιζεται ο εθνικος χαρακτηρας του λαου,
"Εμπορικο" ονομαζει ο Φιχτε το "κλειστο κρατος",οχι επειδη το κυριο γνωρισμα του ειναι το εμποριο,αλλα -αντιθετα-επειδη με τη κλειστη οικονομια του,με την απαγορευση του ελευθερου εμποριου και της κυκλοφοριας ξενων αγαθων η νομισματων,ο λαος στο κρατος αυτο διατηρει τη πολιτιστικη ιδιοτυπια του,τα παραδοσιακα ηθη και εθιμα του.

Ως εδω μοιαζει ο Φιχτε να θεωρει ιδεωδες το απομονωτικο Καθεστως.Πως ομως ειναι νοητη μια ανθρωποτητα που θα παρτιζεται απο στεγανα διαμερισματα,απο απομονωμενες εθνικες κοινωνιες;
Ο παλαιος μαθητης του Καντ δεν μπορουσε να αφησει το ερωτημα αναπαντητο.Στο πνευμα του Φιχτε συνδυασθηκαν η ιδεα του εθνικου κρατους και ο κοσμοπολιτισμος με εναν τροπο,που μπορει βεβαια να κριθει καπως αφελης,αλλα που δειχνει οτι το βλεμμα του ηταν στραμμενο εξισου στο οραμα ενος κλειστου εθνικου κρατους και στο οραμα του ανθρωπινου γενους.
Οχι το εμποριο αλλα η επιστημη ειναι το μεσο,που μπορει και πρεπει να ενωνει τους ανθρωπους ολων των λαων"

20 σχόλια:

  1. ΑΓΑΠΗΤΕ το αδημοσιευσα θα τα ξαναπουμε .

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ok,φιλε,ετυχε να διαβασω 2-3 βιβλια για τον Φιχτε τελευταια και πιστευω οτι ανεξαρτητως συμφωνιας η διαφωνιας μαζι του,αξιζει να διαβαστει.Αλλωστε καθε φιλοσοφος κρινεται και βασει των ιστορικων και κοινωνικων συνθηκων της εποχης του.
    Θα κανω κ αλλη αναρτηση για αυτον.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Καλά,

    πότε γράφεις τα άρθρα; Εδώ δεν προλαβαίνω να σχολιάζω, πότε προλαβαίνεις και γράφεις;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Για ριξε μια ματια στην ημερομηνια του προηγουμενου αρθρου.Την Τεταρτη το εγραψα και απο την Τεταρτη μεσολαβησαν 3 μερες!Ασε που δεν απαιτειται κ καμια μεγαλη προσπαθεια-στο συγκεκριμενο αναφερομαι αρθρο-να αντιγραψεις απο ενα βιβλιο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Σε αντίθεση με τους Καμπανέλα και Μορ που εντάσσονται στο ρεύμα του ουτοπισμού, η φιλοσοφία του Φίχτε, όπως περιγράφεται εδώ, ακούγεται αρκετά πραγματιστική.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Kαλως ηλθες Ιθακη.
    Δεν εχω διαβασει προς το παρον ουτε Καμπανελα ουτε Μορ αλλα κ εγω πιστευω οτι η πολιτικη φιλοσοφια του Φιχτε ειναι λιγοτερο ουτοπιστικη απο τη δικια τους,εξ οσων εχω ακουσει.
    Ο Φιχτε για μενα ειναι επικαιρος.
    Ειδαμε που οδηγησε η παγκοσμιοποιηση της οικονομιας,ειδαμε τον νεοφιλελευτθερο φασισμο που εξοντωνει τους πολλους για χαρη των ελαχιστων
    (ελαχιστοι ποσοτικα αλλα κ ποιοτικα),
    ε,και λιγη "απομονωση" δε βλαπτει,
    αντιθετως,τη θεωρω και αναγκαια,
    αν σκεφτεις τους ανθρωποφαγους ηγετες των πλουσιων χωρων της Δυσης και τη βαναυσοτητα που αντιμετωπιζουν τον Ευρωπαικο Νοτο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Κατάλαβε ο Φίχτε ότι χωρίς κρατικό παρεμβατισμό θα υπάρχει συγκέντρωση του πλούτου σε λίγους. Δυστυχώς η θεωρία του φίχτε είναι ιδεαλιστική, τουλάχιστον δεν φτάνει στα γελοία επίπεδα της κλασσικής φιλελεύθερης ιδεολογίας.

    Θα σου συνιστούσα πάντως να διαβάσεις και Μάρξ, έστω και μερικά αποσπάσματα απο το κεφάλαιο, θα δεις πόσο μπροστά είναι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Oπωσδηποτε πρεπει να διαβασω και Μαρξ.
    Να σου προτεινω κ εγω το νεο βιβλιο της Ναομι Κλαιν;Ξεβρακωνει με τον καλυτερο τροπο το νεοφιλελευθερο φασισμο.Βεβαια η Κλαιν δε καταληγει στον κομμουνισμο,αλλα σε καποιου ειδους δημοκρατικο σοσιαλισμο,πχ Σκανδιναβικο Μοντελο.

    Αλλα δε βλεπω καμια χωρα σημερα "δημοκρατικα σοσιαλιστικη"
    Επομενως,μαλλον παλι στον Μαρξ καταληγουμε,ο Φιχτε ειναι μεν κατι σαν προδρομος του σοσιαλισμου,αλλα εχεις δικιο οτι ειναι περισσοτερο ιδεαλιστικη η φιλοσοφια του,παρα στερεα δομημενη οπως η αντιστοιχη μαρξιστικη.

    ΥΓ Η Κλαιν αναφερει πολλες φορες και τον Ντεηβιντ Χαρβευ που μου εχεις προτεινει!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ναι το είδα, είχα διαβάσει το σχετικό σου άρθρο.

    Να σου προτείνω και άλον ένα. Eric Hobsbawm
    Κάνει καλές αναλύσεις για την οικονομία και την ιστορία στα βιβλία του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Akουστα τον εχω τον Χομπσμπαουμ,σαν μαρξιστη θεωρητικο.Κι αυτος λοιπον στα υποψη!
    Αν εχεις κι εσυ ακουστα ενα βιβλιο που λεγεται νομιζω Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ,θα θελα να μου πεις κ για αυτο την γνωμη σου,Τονι Νεγκρι και αλλος ενας,ειναι οι συγγραφεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Δεν το ξέρω, πάντως τα βιβλία του hobsbawm μπορώ να στα στείλω στα ελληνικά στο email σου καθώς επίσης και τους τρείς τόμους του κεφαλαίου.

    Ο χοπσμπαουμ Μαρξιστής, αλλά κάπου δεν μας τα λέει καλά:)Πάντως ως ιστορικός είναι φοβερός και τα βιβλία του πολύτιμα εγχειρίδια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Το ότι κάποιος θεωρείται μαρξιστής ιστορικός δεν σημαίνει ότι είναι και κομμουνιστής.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Εγινε.Να τα εξηγεις οσο μπορεις αυτα περι μαρξισμου,γιατι τα μπερδευω,για να καταλαβεις τη συγχυση ημων των ψιλο-αδαων,στο μυαλο μου,ολοι οι μαρξιστες ειναι κ κομμουνιστες

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Βασικά ψάξε στο ίντερνετ μαρξιστική ιστορική σχολή ή κάτι τέτοιο και θα σου λυθεί η απορία.

    Ο Μαρξ, έδωσε στους οικονομολόγους και στους ιστορικούς μερικά πολύτιμα εργαλεία τα οποία δεν μπορούσαν να αγνοήσουν. Η βασική του καινοτομία, στο έργο του, είναι οτι εξέτασε τα πάντα βάσει της παραγωγής και τις οικονομίας. Δηλαδή ο κεντρικός του άξονας ήταν αυτός και πάνω εκεί δομούσε την θεωρία του. Αυτό λοιπόν είναι και ενα απο τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των μαρξιστών ιστορικών, και αναλυτών, ότι χτίζουν την ανάλυση τους με βάση τις σχεσεις οικονομίας και παραγωγής.(μεταξύ άλλων)

    Αυτή βέβαια ήταν μια προχειρη επεξήγηση μπορεις να το ψάξεις παραπάνω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Οκ,poe,σε ευχαριστω.Θα το κανω αυτο που λες και συντομα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. (αμα αρχίσουν να σου έρχονται τα βιβλία πες μου, συνολικά είναι 3 του Μαρξ και 5 του Χομπσμπαουμ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. celin, ego ta esteila ola, tora posa ftasane den ksero:P

    ama se misi ora den ta exeis lavei 5+3, pesmoy

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Oλα ηρθαν,να σαι καλα,προβλεπεται πολυ διαβασμα,αντε να δουμε τι θα πρωτοδιαβασω,εχω κ κανα 2 εδω που τα εχω αφησει στη μεση!

    ΑπάντησηΔιαγραφή