Η ΙΔΑΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΦΙΛΟΣΟΦΟ ΓΙΟΧΑΝ ΦΙΧΤΕ

Απο το βιβλιο του Παναγιωτη Κανελλοπουλου,"ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ",ενα αποσπασμα στο οποιο περιγραφεται η πολιτικη "Ουτοπια" του Φιχτε.Σημερα μπορει να φανταζουν αφελεις αυτες οι αποψεις,φανταστειτε που εχουμε καταντησει για να θεωρουμε αφελεις τετοιες αποψεις οι οποιες θεωρουν conditio sine qua non την ισοτητα και την αλληλεγγυη.
(Χωρις αυτο που λεω να σημαινει οτι συμμεριζομαι ολα αυτα που ακολουθουν,αλλα ως τροφη για σκεψη,αξιζει να διαβαστουν.Δε συμμεριζομαι ας πουμε τη μεριμνα που πρεπει το κρατος να παρει για τη διασωση της πολιτιστικης ιδιοτυπιας και των εθιμων του.Προβλημα με τη παγκοσμιοποιηση της οικονομιας εχω,οχι με τη "παγκοσμιοποιηση" των πολιτισμων και την εξαλειψη των εθνικων εθιμων απο ξενα και ελκυστικοτερα)
Τα υπολοιπα για τον Φιχτε σε αλλη αναρτηση,παντως το γεγονος οτι στον κοσμο δεν ειναι τοσο γνωστος οσο ο Καντ η ο Χεγκελ,αυτο ειναι προβλημα του κοσμου,οχι του Φιχτε.

"Στο "Κλειστο Εμπορικο Κρατος",που εκδοθηκε το 1800,ο Φιχτε αναπτυξε,συμπληρωνοντας και ολοκληρωνοντας οσα ειχε πει στο εργο του περι του "Φυσικου Δικαιου",την πολιτικη "ουτοπια" του.Παιρνει ετσι και ο Φιχτε τη θεση του στην ενδοξη χορεια των πνευματων εκεινων που,μετα τον Πλατωνα,συγκροτησαν ενα τελειο η φανταστικο τυπο πολιτευματος.Η "Πολιτεια" του Πλατωνος δεν βασιζεται σε κανενα ιστορικο προηγουμενο,ουτε προυποθετει τις κοινωνικες συνθηκες της εποχης του.Ειναι ενα υπεριστορικο προτυπομπου μπορει ωστοσο να χρησιμευσει ως ηθικο κριτηριο για την εκτιμηση υπαρκτων πολιτευματων.Ουτε τα "ουτοπικα" πολιτευματα του Τομας Μορ και του Καμπανελα προυποθετουν τις ιστορικες συνθηκες της εποχης τους.
Αντιθετα απο την ιδεωδη Πολιτεια του Πλατωνος και τα πολιτικα "μυθιστορηματα" του Αγγλου κ του Ιταλου,το "ΚΛΕΙΣΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ" του Φιχτε βασιζεται στις ιστορικες-κοινωνικες,οικονομικες,πολιτικες-συθηκες της εποχης του,της αδιαμορφωτης ακομη μεταβατικης εποχης,που δεν ειχε ξεπερασει απολυτα το μεσαιωνικο συστημα των "κοινωνικων καταστασεων"
και δεν ειχε φθασει στην αποκρυσταλλωση της αστικης-καπιταλιστικης-κοινωνιας.Εχουν,ομως,κι ενα κοινο γνωρισμα οι "πολιτειες" του Πλατωνος,του Τομας Μορ,του Καμπανελα και του Φιχτε.
Τις διεπει το πνευμα της κοινωνικης δικαιοσυνης,ενα πνευμα λιγο η πολυ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟ.

Η δη στο εργο του για το "Φυσικο Δικαιο" ειχε πει ο Φιχτε οτι καθε ανθρωπος πρεπει να μπορει να ζει,να εχει τα μεσα για τη συντηρηση του και οτι αν σε μια κοινοτητα ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΕΝΑΣ ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ οπου πασχει απο την ελλειψη των αναγκαιων για τη ζωη του μεσων,η ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΟΛΩΝ ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ.Δεν πρεπει να υπαρχει ανθρωπος που να μην εχει τη δυνατοτητα να εργασθει και να εξασφαλισει με την εργασια του τα προς το ζην αναγκαια.
Αναγνωριζει ο Φιχτε ως "φυσικο δικαιο" και την ατομικη ιδιοκτησια και ως θεμιτες πηγες της ιδιοκτησια την εργασια,την αγοραπωλησια,τη δωρεα και τη διαθηκη.Αλλα ο ανθρωπος,ως μελος μιας κοινοτητας,εχει το δικαιωμα της ιδιοκτησιας,οπως ακριβως εχει και το δικαιωμα του ελευθερου λογου.Μ'αλλα λογια,οπως το ατομικο δικαιωμα του ελευθερου λογου προυποθετει τον σεβασμο του ελευθερου λογου ολων των αλλων μελων της κοινοτητας,ετσι και το δικαιωμα της ατομικης ιδιοκτησιας προυποθετει-και δε μπορει να προσβαλλει η να περιορισει-το ιδιο δικαιωμα ολων των αλλων.
Το "εγω" του ατομου ειναι για τον Φιχτε αρρηκτα συνδεδεμενο με το "εγω"μιας κοινοτητας.Ο καθενας μπορει να θελει για τον εαυτο του βεβαια οσο δυνατον μεγαλυτερη ελευθερια.Αν ομως,ενωσουμε τις θελησεις ολων σε μια γενικη θεληση
(εδω ο Φιχτε ακολουθει την υποθεση της "volonte generale" του Rousseau)
η θεληση αυτη,η θεληση της Κοινοτητας,επιβαλλει να διαιρεσουμε το αθροισμα των ατομικων θελησεων σε ισα μερη.Αυτο σημαινει οτι η ελευθερια του καθε ατομου ΠΕΡΙΟΡΙΖΕΤΑΙ απο την ελευθερια ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ,με τροπο που να εξασφαλιζει ισο δικαιωμα ελευθεριας σε ολους.
Απαραβιαστο ειναι το "δικαιο" της "προσωπικοτητας",η ελευθερια,απαραβιαστη και η ατομικη ιδιοκτησια.Αλλα δε πρεπει τα δικαια αυτα να προσβαλλουν τα ιδια δικαια των αλλων μελων της κοινοτητας.

Οι γενικες αυτες ιδεες του Φιχτε απαιτουν εναν πολιτικο οργανισμο που να εξισορροπει μεταξυ τους τα δικαια των μελων της κοινοτητας.Ο πολιτικος αυτος οργανισμος ειναι το "κλειστο" εμπορικο κρατος.Το κρατος αυτο που ο Φιχτε ονομαζει και "ΚΡΑΤΟΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ",του "ΝΟΥ",ειναι σε ΥΨΙΣΤΟ ΒΑΘΜΟ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΟ.Παρεμβαινει αποφασιστικα στον καταμερισμο των εργων των πολιτων.Ο Φιχτε διαιρει τους πολιτες σε "παραγωγους","κατασκευαστες" και εμπορους.
Αποκλειει την ελευθερη εκλογη επαγγελματων.Για να μπορει το κρατος να ειναι ο εγγυητης της ισορροπιας μεταξυ των τριων επαγγελματικων "καταστασεων",πρεπει να ρυθμιζει εξουσιαστικα την αναλογια του αριθμου εκεινων,που ασχολουνται με το εμποριο,προς τον αριθμο των κατασκευαστων και των παραγωγων.
Και οι εμποροι δε πρεπει να σκουν ουτε εξαγωγικο εμποριο ουτε εισαγωγικο.
Ο Φιχτε ΑΡΝΙΕΤΑΙ την ελευθερια του εμποριου.
Αν επιτρεποταν η εξαγωγη προιοντων σε αλλες χωρες η και η εισαγωγη ξενων αγαθων,θα διαταρασσοταν η κοινωνικη και η οικονομικη ισορροπια.Το εξαγωγικο η εισαγωγικο εμποριο,αν και οταν ειναι αναγκαιο,δικαιουται να το ασκει μονο το κρατος.
Σε αυτο το "κλειστο εμπορικο κρατος" δεν θα κυκλοφορει παρα μονο το χρημα της χωρας.
Μια τετοια χωρα,οπου οι πολιτες θα διαγουν μια πολυ λιτη ζωη,πρεπει να ειναι οικονομικα αυταρκης.

Σε αυτο το "κλειστο εμπορικο κρατος" εξασφαλιζεται ο εθνικος χαρακτηρας του λαου,
"Εμπορικο" ονομαζει ο Φιχτε το "κλειστο κρατος",οχι επειδη το κυριο γνωρισμα του ειναι το εμποριο,αλλα -αντιθετα-επειδη με τη κλειστη οικονομια του,με την απαγορευση του ελευθερου εμποριου και της κυκλοφοριας ξενων αγαθων η νομισματων,ο λαος στο κρατος αυτο διατηρει τη πολιτιστικη ιδιοτυπια του,τα παραδοσιακα ηθη και εθιμα του.

Ως εδω μοιαζει ο Φιχτε να θεωρει ιδεωδες το απομονωτικο Καθεστως.Πως ομως ειναι νοητη μια ανθρωποτητα που θα παρτιζεται απο στεγανα διαμερισματα,απο απομονωμενες εθνικες κοινωνιες;
Ο παλαιος μαθητης του Καντ δεν μπορουσε να αφησει το ερωτημα αναπαντητο.Στο πνευμα του Φιχτε συνδυασθηκαν η ιδεα του εθνικου κρατους και ο κοσμοπολιτισμος με εναν τροπο,που μπορει βεβαια να κριθει καπως αφελης,αλλα που δειχνει οτι το βλεμμα του ηταν στραμμενο εξισου στο οραμα ενος κλειστου εθνικου κρατους και στο οραμα του ανθρωπινου γενους.
Οχι το εμποριο αλλα η επιστημη ειναι το μεσο,που μπορει και πρεπει να ενωνει τους ανθρωπους ολων των λαων"