Πέμπτη 26 Απριλίου 2012

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ ΜΕ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΠΡΟΣΩΠΟ, ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ : ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΚΙ ΑΣ ΜΗ ΞΑΝΑΦΑΩ ΠΟΤΕ (ΖΙΖΕΚ)

Το τριτο μερος.
 Ζιζεκ.
Mπογιοπουλος, στο πρωτο.
Ρουμπινι, στο δευτερο.

Απο το βιβλιο, ΠΡΩΤΑ ΣΑΝ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΣΑΝ ΦΑΡΣΑ.
Σε μεταφραση του Νεκταριου Καλαιτζη.




Η χρηματοοικονομικη καταρρευση κατεδειξε περιτρανα τον καταφωρο παραλογισμο του παγκοσμιου καπιταλισμου, ετσι που να μη μπορει πλεον κανεις να τον αγνοησει. Συγκρινετε τα 700 δις δολαρια που δαπανηθηκαν μονο απο τις ΗΠΑ για τη σταθεροποιηση του τραπεζικου συστηματος, με το γεγονος οτι απο τα 22 δις δολαρια που τα πλουσιοτερα εθνη του κοσμου ειχαν δεσμευτει να προσφερουν για να βοηθησουν να αναπτυχθει η γεωργια των φτωχοτερων χωρων εν οψει της τρεχουσας επισιτιστικης κρισης, μονο 2,2 δις δολαρια εχουν καταστει διαθεσιμα μεχρι στιγμης.

(Σημειωση δικια μου: Συνολικα, ρευστο κι εγγυησεις, το ποσο που δαπανηθηκε τελικα μονο απο τη FED, φτανει σημερα τα 13 τρις δολαρια...)

Η ευθυνη για την επισιτιστικη κριση δεν μπορει να επιρριφθει στους συνηθεις υποπτους, οπως η διαφθορα, η αναποτελεσματικοτητα και ο κρατικος παρεμβατισμος στις χωρες του τριτου κοσμου, τουναντιον, συναρταται αμεσα με την παγκοσμιοποιηση της γεωργιας, οπως κατεστησε σαφες ο ιδιος ο Μπιλ Κλιντον, σε σχετικη ομιλια του σε εκδηλωση του ΟΗΕ επ'ευκαιρια της Παγκοσμιας Ημερας Διατροφης, με τον ενδεικτικο τιτλο: "Τα καναμε μανταρα με το φαγητο του κοσμακη" [We blew it on Global Food]. Tο βασικο συμπερασμα της ομιλιας του Κλιντον ηταν οτι η σημερινη κριση δειχνει πως "Ολοι, περιλαμβανομενου κι εμου, την περιοδο που ημουν προεδρος, καναμε τραγικα λαθη",
αντιμετωπιζοντας την τροφη σαν εμπορευμα μαλλον παρα ως εναν προφανως ζωτικης σημασιας πορο για τους φτωχους του κοσμου. Ο Κλιντον επερριψε κατηγορηματικα την ευθυνη οχι σε μεμονωμενα κρατη η κυβερνησεις, αλλα στις μακροπροθεσμες πολιτικες του δυτικου κοσμου, που επιβληθηκαν απο τις ΗΠΑ και την Ευρωπαικη Ενωση, και που εφαρμοστηκαν επι δεκαετιες απο την Παγκοσμια Τραπεζα, το ΔΝΤ και αλλους διεθνεις οργανισμους. Οι πολιτικες αυτες πιεσαν τις αφρικανικες κι ασιατικες χωρες να διακοψουν τις κρατικες επιδοτησεις για την προμηθεια λιπασματων, βελτιωμενων σπορων και αλλων εισροων της αγροτικης παραγωγης, ανοιγοντας ετσι το δρομο ωστε οι καλυτερες εκτασεις γης να χρησιμοποιηθουν για την καλλιεργεια ειδων τα οποια προοριζονταν αποκλειστικα για εξαγωγη και στερωντας, συνακολουθα, απο αυτες τις χωρες την επισιτιστικη τους αυταρκεια.
      Το αποτελεσμα αυτων των "διαρθρωτικων προσαρμογων" ηταν η ενσωματωση της τοπικης γεωργιας στην παγκοσμια οικονομια..καθως ολοενα και μεγαλυτερο μερος απο το εγχωριο προιον εξαγοταν, οι χωρες επρεπε να βασιζονται ολο και πιο πολυ σε εισαγομενα τροφιμα, ενω οι καλλιεργητες, διωγμενοι απο τη γη τους, αναγκαζονταν να ζησουν εφεξης σε αθλιες φτωχογειτονιες, οπου η μονη απασχοληση που μπορουσαν να βρουν ηταν στα εργοκατεργα του outsourcing. Με αυτο τον τροπο, πολλες χωρες παραμενουν υπο καθεστως μετααποικιοκρατικης εξαρτησης και καθιστανται διαρκως πιο ευαλωτες στις διακυμανσεις της αγορας- η εκρηξη στις τιμες των σιτηρων τα τελευταια χρονια (που προκληθηκε επισης απο τη χρησιμοποιηση της συγκομιδης για την παραγωγη βιοκαυσιμων μαλλον παρα για διατροφη) εχει ηδη προκαλεσει λοιμο σε πολλε χωρες, απο την Αιτη μεχρι την Αιθιοπια.

  Τα τελευταια χρονια, τετοιες στρατηγικες εχουν καταστει πιο συστηματικες και εχουν επεκταθει σε κλιμακα..διεθνεις εταιρικοι κολοσσοι και κυβερνησεις επιζητουν πλεον να αναπληρωσουν την ελλειψη αροσιμης γης στις δικες τους χωρες δημιουργωντας τεραστια βιομηχανικα οργανωμενα αγροκτηματα στο εξωτερικο. Για παραδειγμα, το Νοεμβριο του 2008, η νοτιοκορεατικη Daewoo Logistics ανακοινωσε οτι ειχε διαπραγματευτει τη μισθωση για 99 ετη περιπου 3,2 εκατομμυριων ακρ (12,8 εκατομμυριων στρεμματων) καλλιεργησιμης γης στη Μαγαδασκαρη, εκταση η οποια ισοδυναμει με το ημισυ περιπου της συνολικης καλλιεργησιμης γης της χωρας. Η Daewoo  σχεδιαζει να χρησιμοποιησει τα τρια τεταρτα περιπου αυτης της εκτασης για την καλλιεργεια αραβοσιτου, ενω το υπολοιπο θα χρησιμοποιηθει για την παραγωγη φοινικελαιου, το οποιο αποτελει ζωτικης σημασιας προιον για την παγκοσμια αγορα βιοκαυσιμων. Ομως αυτο ειναι απλως η κορυφη του παγοβουνου. Αρκετες ευρωπαικες εταιρειες τα τελευταια δυο χρονια εχουν υπογραψει συμβασεις μισθωσης γης, για να πραγματοποιησουν καλλιεργειες με σκοπο την παραγωγη τροφιμων και βιοκαυσιμων στην Αιθιοπια, τη Μοζαμβικη και τη Τανζανια. Το ευφορο εδαφος της Αφρικης προσελκυει επισης χωρες απο τον πετρελαιοπαραγωγο Περσικο κολπο, που οι αχανεις ερημοι τους τις αναγκαζουν να εισαγουν τα περισσοτερα απο τα ειδη διατροφης που καταναλωνουν. Παρολο που τετοια ευπορα κρατη μπορουν ανετα να πληρωνουν για εισαγωγες ειδων διατροφης, ο αναβρασμος που επικρατει στις παγκοσμιες αγορες τροφιμων εχει λειτουργησει ως ενα επιπλεον κινητρο για να εξασφαλισουν τις δικες τους πηγες εφοδιασμου.

 Ποια ειναι, εν τοιαυτη περιπτωσει, τα κινητρα της αλλης πλευρας, δηλαδη εκεινων των αφρικανικων χωρων οπου η πεινα κανει θραυση και που οι αγροτες τους στερουνται στοιχειωδη εργαλεια, λιπασματα, καυσιμα και την υποδομη μεταφορων που χρειαζονται για να καλλιεργησουν αποδοτικα τη γη τους και να προωθησουν αποτελεσματικα τα προιοντα τους στην αγορα; Οι εκπροσωποι της Daewoo ισχυριζονται οτι η συμφωνια που εκλεισαν θα ωφελησει και τη Μαγαδασκαρη, οχι μονο η γη που μισθωνουν μενει αυτη τη στιγμη ανεκμεταλλευτη, αλλα και

                 παρολο που η Daewoo σκοπευει να εξαγαγει τη συγκομιδη που θα αποφερει η καλλιεργεια της γης,......σκοπευει να επενδυσει περιπου 6 δις δολαρια κατα τα επομενα εικοσι χρονια στην κατασκευη των λιμενικων εγκαταστασεων, των δρομων, των ηλεκτροπαραγωγικων μοναδων και του αρδευτικου δικτυου που απαιτουνται για να υποστηριξουν τις αγροτοβιομηχανικες δραστηριοτητες της (agribusιness) εκει, και αυτο θα δημιουργησει χιλιαδες θεσεις απασχολησης για τους ανεργους της Μαγαδασκαρης. Οι θεσεις αυτες θα βοηθησουν τον λαο της Μαγαδασκαρης να κερδισει τα χρηματα για να αγορασει τα τροφιμα που χρειαζεται-ακομη και αν αυτα θα εισαγονται

               (Vivienne Walt, "The breadbasket of south Korea:Madagaskar", Time, 23 Νοεμβριου 2008)

Eτσι, ο κυκλος της μετααποικιοκρατικης εξαρτησης ξανακλεινει και η επισιτιστικη εξαρτηση μοιραια θα επιταθει.

Δεν πλησιαζουμε λοιπον, σταδιακα, σε μια παγκοσμια κατασταση οπου η πιθανη σπανις βασικων υλικων πορων (του πετρελαιου, του νερου και της τροφης) θα καταστει ο καθοριστικος παραγοντας της διεθνους πολιτικης; Δεν ειναι η επισιτιστικη ελλειψη -που προσωρας γινεται αισθητη με τη μορφη σποραδικων κρισεων εδω και εκει- ενα απο τα προμηνυματα της επικειμενης Αποκαλυψης; Ενω η επελευση της επικαθοριζεται απο ενα πληθος παραγοντων (την αυξανομενη ζητηση στις ταχεως αναπτυσσομενες χωρες, οπως η Ινδια και η Κινα, τις αποτυχιες της συγκομιδης λογω περιβαλλοντικων διαταραχων, τη χρησιμοποιηση μεγαλων εκτασεων καλλιεργησιμης γης των χωρων του Τριτου Κοσμου για την  καλλιεργεια προιοντων που προοριζονται αποκλειστικα για εξαγωγη, την  καθοδηγουμενη απο την αγορα χρησιμοποιηση των σιτηρων για αλλους σκοπους, οπως η παραγωγη βιοκαυσιμων), καθισταται σαφες οτι αυτο δεν ειναι ενα παροδικο προβλημα, το οποιο μπορει να αντιμετωπιστει γρηγορα με την καταλληλη ρυθμιση της αγορας, αλλα οτι αποτελει μαλλον ενδειξη ενος μακροχρονιου προβληματος, που ειναι αδυνατον να επιλυθει μεσω της οικονομιας της αγορας.
Καποιοι απολογητες της νεας παγκσομιας ταξης πραγματων επισημαινιουν οτι η επισιτιστικη ελλειψη καθαυτην αποτελει ενδειξη υλικης προοδου, αφου οι ανθρωποι στις ταχεως αναπτυσσομενες χωρες του Τριτου Κοσμου κερδιζουν περισσοτερα χρηματα, και ως εκ τουτου, μπορουν να τρωνε περισσοτερο. Το προβλημα, ωστοσο, ειναι οτι αυτη η νεα ζητηση για ειδη διατροφης ωθει εκατομμυρια στη λιμοκτονια, σ'εκεινες τις χωρες που δεν εχουν να επιδειξουν μιαν αναλογη αλματωδη οικονομικη αναπτυξη.

 Tο ιδιο δεν ισχυει και για την επικειμενη ενεργειακη κριση και για τις επαπειλουμενες ελλειψεις στα αποθεματα νερου; Για να προσεγγισουμε αυτα τα προβληματα επαρκως, θα χρειαστει να επινοησουμε νεες μορφες συλλογικες δρασεις σε ευρεια κλιμακα: ουτε οι κλασικες μορφες κρατικης παρεμβασης ουτε οι υπερεκθειασθεισες μορφες τοπικης αυτοοργανωσης θα μπορεσουν να ανταπεξελθουν σε αυτη την προκληση. Αν τα προβληματα αυτου του ειδους δεν επιλυθουν με τον ενα η τον αλλον τροπο, το πιο πιθανο σεναριο ειναι μια νεα εποχη απαρτχαιντ, στην οποια απομονωμενα τμηματα του κοσμου, τα οποια θα εχουν εξασφαλισει αφθονια τροφης, νερου κι ενεργειας. θα διαχωριζονται απο ενα χαοτικο "εξω", το οποιο θα χαρακτηριζεται απο εκτεταμενη αποδιοργανωση, λιμους και διαρκεις πολεμους. Τι πρεπει να κανουν οι ανθρωποι στην Αιτη και στις αλλες περιοχες που μαστιζονται απο την σιτοδεια; Δεν εχουν δικαιωμα να εξεγερθουν βιαια; Ο κομμουνισμος βρισκεται γι'αλλη μια φορα προ των πυλων.

 Ο Κλιντον ορθα ειπε οτι "η τροφη δεν ειναι ενα εμπορευμα οπως τα αλλα. Πρεπει να επιστρεψουμε σε μια πολιτικη μεγιστης επισιτιστικης αυταρκειας. Ειναι παραλογο να νομιζουμε οτι μπορουμε να αναπτυξουμε χωρες ανα τον κοσμο χωρις να αυξησουμε την ικανοτητα τους να διατρεφονται αυτονομα". Υπαρχουν, ωστοσο, τουλαχιστον δυο στοιχεια που πρεπει να προσθεσουμε εδω.
Κατα πρωτον, οτι, οπως επισημαναμε νωριτερα αναφορικα με το Μαλι, ενω επιβαλλουν την παγκοσμιοποιηση της γεωργιας στις χωρες του Τριτου Κοσμου, οι αναπτυγμενες δυτικες χωρες φροντιζουν τα μαλα να διατηρουν τη δικη τους επισιτιστικη αυταρκεια, παρεχοντας οικονομικη στηριξη στους δικους τους αγροτες (Θυμηθειτε οτι η οικονομικη υποστηριξη προς τους γεωργους απορροφα πολυ περισσοτερο απο το ημισυ του συνολικου προυπολογισμου της Ευρωπαικης Ενωσης- η ιδια η Δυση ουδεποτε εγκαταλειψε την "πολιτικη της μεγιστης επισιτιστικης αυταρκειας"!)
Κατα δευτερον, πρεπει να επισημανουμε οτι ο καταλογος των προιοντων και των υπηρεσιων που, οπως η τροφη, δεν ειναι "εμπορευματα σαν τα αλλα" ειναι πιο ευρυς και οτι περιλαμβανει, οχι μονο την αμυνα (οπως ολοι οι "πατριωτες" γνωριζουν), αλλα προπαντος το νερο, την ενεργεια, το ιδιο το περιβαλλον, τον πολιτισμο, την παιδεια, την υγεια.....Ποιος θα αποφασισει τις προτεραιοτητες εδω και πως, αν τετοιες αποφασεις δεν ειναι δυνατο να αφηνονται στην πρωτοβουλια της αγορας;
Εδω ακριβως ειναι που το ζητημα του κομμουνισμου επιβαλλεται να τεθει για μια φορα ακομη.

2 σχόλια: