1981-2010: ΠΑΡΑΔΙΔΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟΥΣ ΔΑΝΕΙΣΤΕΣ ΤΗΣ (ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ)

Αλλο ενα αρθρο του Πανου Παναγιωτου, απο το βιβλιο του: "Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ"
Το αρθρο γραφτηκε στις 22 Οκτωβριου 2010, ομως αξιζει να διαβαστει, διοτι αν δε γνωρισουμε με οσο δυνατον περισσοτερη ακριβεια το πριν, τοτε διαρκως θα αναπαραγουμε τα ιδια σφαλματα και στο μετα.

Η Κεντρικη τραπεζα της Νεας Ζηλανδιας κατεθεσε προταση για την αλλαγη της εθνικης νομοθεσιας, ωστε να επιτραπει στις τραπεζες της Αυστραλιας να εκδιδουν καλυμμενα ομολογα. Τα καλυμμενα ομολογα ειναι εργαλεια χρεους που υποχρεωνουν το δανειοληπτη να εξασφαλιζει το δανειστη με ενεχυρο σε τμημα των περιουσιακων του στοιχειων, το οποιο επιλεγεται σε συνεργασια με το δανειστη και περιλαμβανει τα καλυτερα περιουσιακα στοιχεια του δανειοληπτη (ονομαζεται pool- πισινα).
    Το τμημα αυτο επιβαλλεται να εχει μεγαλυτερη αξια απο το υψος του δανειου, ωστε να παρεχει τη μεγιστη δυνατη εξασφαλιση στο δανειστη. και ξεχωριζεται απο τα υπολοιπα περιουσιακα στοιχεια του δανειοληπτη, ετσι ωστε σε περιπτωση αδυναμιας αποπληρωμης του δανειου ο δανειστης να εχει προσβαση σε αυτο πριν απο οποιοδηποτε αλλο δικαιουχο, ενω επιπλεον εχει προσβαση και στα υπολοιπα περιουσιακα στοιχεια του δανειοληπτη. Τελος, ο δανειστης εχει το δικαιωμα συνεχους εποπτειας και διενεργειας ελεγχων επι του ενεχυριασμενου τμηματος της περιουσιας του δανειοληπτη και μπορει να προσθεσει η να αφαιρεσει περιουσιακα στοιχεια σε αυτο ανα πασα στιγμη,
αν κριθει οτι δεν εξασφαλιζεται δεοντως απο την αρχικη επιλογη ενεχυριασμενων περιουσιακων στοιχειων.

Μεχρι σημερα, οι τραπεζες της Αυστραλιας απαγορευεται να εκδωσουν καλυμμενα ομολογα, καθως η εκδοση τους συγκρουεται με το ισχυον τραπεζικο δικαιο της χωρας, το οποιο οριζει οτι τα συμφεροντα των καταθετων της τραπεζας πρεπει να προηγουνται αυτων των δανειστων της.
Στην περιπτωση εκδοσης καλυμμενων ομολογων τα συμφεροντα των δανειστων προηγουνται αυτων ολων των υπολοιπων, συμπεριλαμβανομενων και των καταθετων των τραπεζων, και ετσι, σε περιπτωση οποιασδηποτε αδυναμιας πληρωμης, οι δανειστες μπορουν να κατασχεσουν
ακομα και τις καταθεσεις στην τραπεζα.
   Η συζητηση για τη θεσπιση η οχι μιας νομοθεσιας που θα επιτρεπει στις τραπεζες της Αυσραλιας να εκδιδουν καλυμμενα ομολογα αποτελει ενα εξαιρετικα σημαντικο θεμα, με πολιτικους και τραπεζιτες να εκφραζουν δημοσια τα επιχειρηματα τους, και η χρονικη στιγμη που επιλεγεται για αυτο εχει να κανει περισσοτερο με τη παγκοσμια διογκωση του κρατικου χρεους ως ποσοστο του ΑΕΠ και την προοπτικη μιας αργης εξοδου της διεθνους οικονομιας απο τη μεγαλυτερη κριση των τλευταιων ογδοντα ετων, παρα με το προβλημα χρεους της ιδιας της Αυστραλιας, καυως αυτο ειναι απο τα μικροτερα στον κοσμο. Αυτος ακριβως ειναι και ο λογος που το εξυπνο χρημα δε βιαστηκε, ουτε πιεσε την Αυστραλια να ψηφισει χωρις νομους με στοχο τη διασφαλιση των συμφεροντων των δανειστων, αφου αυτη η χωρα θεωρειται εξαιτερικα μικρου ρισκου με μηδενικες πιθανοτητες επιτυχιας.

Δε συνεβη ομως το ιδιο και στην Ελλαδα, οπου η πρετοιμασια για την προστασια των δανειστων απο το ενδεχομενο πτωχευσης ξεκινησε στις αρχες της περασμενης δεκαετιας και κατεληξε στην ψηφιση της νομοθεσιας που επετρεψε την εκδοση καλυμμενων ομολογων το 2003, σε φαινομενικα ανυποπτο χρονο, ανευ πολίτικων αντιδρασεων και "κατω απο τη μυτη" των Ελληνων πολιτων.
Το ιδιο ειχε συμβει και το 1920, οταν η Ελλαδα ψηφισε σχετικη νομοθεσια που ρυθμιζε τη διαδικασια εκδοσης ομολογων, η οποια περιλαμβανε ορους που θα προστατευαν τους δανειστες απο ενδεχομενη αδυναμια αποπληρωμης τους, κατι που τελικα συνεβη μεσα στα επομενα χρονια. Απο το 1922 κα μετα, η Ελλαδα βρεθηκε αντιμετωπη με δραματικα δημοσιονομικα προβληματα και οι δανειστες της πιεσαν και πετυχαν τη "διχοτομηση" της δραχμης, με τη μιση αξια της να παραμενει στον κατοχο της και την υπολοιπη μιση να αποδιδεται στο κρατος με ανταλλαγμα δανεια εικοσαετιας με 6,5% επιτοκιο, τα οποια φυσικα ποτε δε πληρωθηκαν. Ακολουθησε η Μεγαλη Υφεση μετα το κραχ του 1929 στις ΗΠΑ και τελος ο Β Παγκοσμιος πολεμος που εδωσε τη χαριστικη βολη στην ελληνικη οικονομια.

Πολλα χρονια αργοτερα, το 1981, ξεκινουσε ενας απο τους μεγαλυτερους διεθνεις κυκλους οικονομικης αναπτυξηςμ ο οποιος εμελλε  να κρατησει μεχρι το 2000 και κατα τη διαρκεια του οποιου ο κοσμος αλλαξε θεαματικα. Αντι, ωστοσο, η Ελλαδα να εκμεταλλευτει τις ευνοικες συνθηκες της δεκαετιας του 80, της πρωτης απο τις δυο δεκαετιες παγκοσμιας οικονομικης αναπτυξης, στε να αναπτυχτει χωρις να αυξησει το χρεος της και χωρις να επιβαρυνει τα δημοσιονομικα μεγεθη της, επελεξε να ακολουθησει μια πολιτικη παροχων βασισμενων αποκλειστικα στην υπερβολικη επεκταση του κρατικου δανεισμου, με αποτελεσμα το χρεος να εκτιναχτει πανω απο το 100% μεχρι τις αρχες της επομενης δεκαετιας απο το 34,5% το 1981, με παραλληλη απογειωση του πληθωρισμου, ο οποιος κατα τη δεκαετια του 1980 κυμαινοταν στο 19% (φτανοντας μεχρι και στο 25% το 1985), ποσοστο τριπλασιο απο τον ευρωπαικο μεσο ορο.
  Η Ελλαδα ειχε μια και μοναδικη ευκαιρια να μειωσει το χρεος που ειχε συσσωρευτει κατα τη διαρκεια της δεκαετιας του 1980 και αυτη της δοθηκε μεσα στην επομενη δεκαετια, η οποια χαρακτηριστηκε επισης απο θεαματικη διεθνη αναπτυξη και εξαιρετικα ευνοικο διεθνες επιχειρηματικο περιβαλλον. Εχοντας φτασει ομως το 1991 να ξοδευει το 12% του ΑΕΠ της για την αποπληρωμη των τοκων των δανειων της και με τους πολιτικους ιθυνοντες να εχουν εθιστει στην ευκολη λυση του δανεισμου, ενα τετοιο εγχειρημα αναμενοταν εξαιρετικα δυσκολο, κατι που οι δανειστες της Ελλαδας το γνωριζαν καλυτερα απο τον καθενα.

Ετσι, οταν εφτασε η ωρα της υπογραφης της συνθηκης του Μααστριχτ οι μεγαλες δυναμεις της Ευρωπης επρεπε να αποφασισουν αν θα επετρεπαν στην Ελλαδα να την υπογραψει, παρα το γεγονος οτι δεν πληρουσε σε καμια περιπτωση τα κριτηρια που εθετε, η αν θα τη πιεζαν να βελτιωσει τα οιονομικα της προκειμενου να μη βρεθει οικονομικα απομονωμενη. Επιλεχτηκε το δευτερο, γιατι αυτο εξυπηρετουσε τις μεγαλες ευρωπαικες δυναμεις, και η Ελλαδα υπεγραψε τη συνθηκη του Μααστριχτ, μολονοτι η οικονομια της ταλανιζοταν απο πληθωρισμο της ταξης του 19,8%, οταν ο ευρωπαικος μεσος ορος ηταν στο 4,07% και μολονοτι το δημοσιονομικο ελλειμμα της ηταν της ταξης του 11,5%, οταν ο αντιστοιχος ευρωπαικος μεσος ορος ηταν στο 3,64%.
  Η αποτυχια πραγματικης συγκλισης με τις ευρωπαικες οικονομιες διαιωνισε την πολιτικη εξαρτηση απο δανειακα κεφαλαια και οδηγησε στην υιοθετηση μεθοδων δημιουργικης λογιστικης προκειμενου να  αποκρυφτει η πραγματικη οικονομικη εικονα της χωρας και  να μεταφερθει η λυση των προβληματων της στο μελλον. Συμφωνα με μια σειρα παλαιων και νεοτερων εκθεσεων του ΔΝΤ και της ΕΕ, απο το 1996 και μετα τα επισημα στατιστικα στοιχεια για την ελληνικη οικονομια τελουν υπο αμφισβητηση, ενω συμφωνα με τις τελευταιες ανακοινωσεις περι των "ελληνικων στατιστικων", θεωρειται πως εχουν παραποιηθει τουλαχιστον απο τα τελη της δεκαετιας του 90 και μετα.

Φτανοντας στο τελος της δεκαετιας του 1990 και εχοντας χασει την ευκαιρια να εκμεταλλευτει τον εικοσαετη κυκλο διεθνους αναπτυξης, η Ελλαδα ειχε πλεον μονο ενα τροπο για να εξασφαλισει την παραμονη της στο κλαμπ των αναοτυγμενων κρατων, συνεχιζοντας την πολιτικη υπερβολικου δανεισμου και δημιουργικης λογιστικης με τη συναινεση και τη συνενοχη ΗΠΑ και Ευρωπης. Ετσι ενταχθηκε στην ΕΕ , παρα το γεγονος οτι το χρεος της ηταν μεγαλυτερο απο το 100% του ΑΕΠ και το πραγματικο δημοσιονομικο ελλειμμα της αγνωστο.
Ολα αυτα λαμβαναν χωρα κατω απο το αγρυπνο βλεμμα των δανειστων της Ελλαδας, οι οποιοι συνεχιζαν να καλυπτουν τις δανειακες της αναγκες, ξεκινωντας ωστοσο τις διαδικασιες που θα εξασφαλιζαν τα συμφεροντα τους σε περιπτωση μελλοντικης αδυναμιας αποπληρωμης των δανειων της.
Ετσι, απο τις αρχες του 2000 οι δανειστες πιεσαν για τη θεσπιση νεων νομοθεσιων, που θα επετρεπαν στις ελληνικς τραπεζες την εκδοση καλυμμενων ομολογων και το 2003 πετυχαν την ψηφιση του σχετικου νομου, ανοιγοντας την πορτα για την αρχη της περιοδου επιβαρυνσης του ελληνικου χρεους με βαρια ενεχυρα. Ακολουθησε η περιοδος αναπτυξης απο το 2003 μεχρι το 2007, η οποια ομως στηριχτηκε στην επεκταση του ιδιωτικου δανεισμου και στην δημιουργια μια φουσκας στην αγιορα ακινητων και το 2007 ηταν πια ξεκαθαρο για τους δανειστες οτι η αρχη του τελους για την Ελλαδα ειχε φτασει. Τοτε, μεθοδευσαν τη θεσπιση νεων συμπληρωματικων νομων για την αγορα καλυμμενων ομολογων και δυστυχως, οπως και το 2003. δεν υπηρξε καμια ιδιαιτερη πολιτικη αντιδραση η ενημερωση των Ελληνων πολιτων σχετικα με τη σοβαροτητα του θεματος. Οι νεοι νομοι ψηφιστηκαν και εχει ενδιαφερον να ριξουμε μια γρηγορη ματια στο φυλλο της 1ης Αυγουστου 2007 της Εφημεριδας της Κυβερνησεως, οπου διαβαζουμε τα εξης:

"Τα πιστωτικα ιδρυματα δυναντια να εκδιδουν καλυμμενες ομολογιςες, συμφωνα με τις διαταξεις του παροντος αρθρου και συμπληρωματικα του ν.3156/2003.
"Το καλυμμα των καλυμμενων ομολογων δυναται να συνισταται σε απαιτησεις απο δανεια και πιστωσεις καθε φυσεως και συμπληρωματικα σε απαιτησεις απο παραγωγα χρηματοοικονομικα προιοντα [....] σε καταθεσεις σε πιστωτικα ιδρυματα και σε κινητες αξιες, οπως οριζεται ειδικοτερα με αποφαση της Τραπεζας της Ελλαδας.
"Επι του καλυμματος συνισταται νομιμο ενεχυρο υπερ των ομολογιουχων[...] οι οποιοι αναφερονται ως εξασφαλιζομενοι δανειστες στο προγραμμα των ομολογιων.
"Σε περιπτωση που ορισμενα απο τα περιουσιακα στοιχεια που συνιστουν το καλυμμα των ομολογιων διεπονται απο ξενο δικαιο, θα συστηνεται εμπραγματη εξασφαλιση επ'αυτων υπερ των ομολογουχων και των λοιπων εξασφαλιζομενων δανειστων.
"Οι απαιτησεις που συγκαταλεγονται στο καλυμμα των ομολογιων αναφερονται ονομαστικα σε εγγραφο που υπογραφεται απο τον εκδοτη και τον θεματοφυλακα και καταχωρειται σε περιληψη που περθιεχει τα ουσιωδη σημεια του. Με τον ιδιο τροπο δυνανται να αντικαθιστανται απαιτησεις που συνιστουν μερος του καλυμματος με αλλες η να προστιθενται απαιτησεις στο καλυμμα.
"Με καλυμμενες ομολογιες δυνανται να εξομοιουνται οι ομολογιες που εκδιδονται απο νομικο ποσωπο εικου σκοπου, που εδρευει ειτε στην Ελλαδα ειτε σε κρατος μελος του Ευρωπαικου Οικονομικου Χωρου και που αποκτα απαιτησεις απο δανεια και πιστωσεις καθε φυσεως απο πιστωτικο ιδρυμα που εδρευει στην Ελλαδα"

Παρα τους παραπανω νομους, χρειαστηκε μια ακομα τροποποιηση στην ελληνικη νομοθεσια το 2008, προκειμενου η Εθνικη Τραπεζα της Ελλαδας να ξεπερασει και το τελευταιο εμποδιο για την εκδιση καλυμμενων ομολογων, και μετα και απο αυη τη τροποποιηση, ο δρομος ανοιξε διαπλατα και τον περπατησαν τοσο η Εθνικη, οσο και η Alpha, h Marfin και η Εurobank, με τη εκδοση καλυμμενν ομολογων να γινεται πλεον η νεα εθνικη μοδα. Ετσι για παραδειγμα, μεσα στο καλοκαιρι του 2010 η Εθνικη ανακοινωσε προγραμμα εκδοσης καλυμμενων ομολογων αξιας εκδοσης 15 δις ευρω, συμπληρωματικου προηγουμενου προσφατου προγραμματος της υψους 3 δις ευρω.
Σταδιακα και σταθερα, μερικες απο τις σημαντικοτερες ελληνικες τραπεζες προβαινουν σε ολο και μεγαλυτερες εκδοσεις καλυμμενων ομολογων, τα οποια λαμβανουν πολυ χαμηλες βαθμολογιες απο τους οικους πιστοληπτικης αξιολογησης και η νεα αυτη ταση δημιουργει μια δεξαμενη χρεους, το οποιο εχει ως ενεχυρο κυριως στεγαστικα δανεια. Μελετωντας ενδεικτικα μια εκδοση καλυμμενων ομολογων ελληνικης τραπεζας αξιας 5 δις ευρω, βρισκουμε στην "πισινα" του στεγαστικα δανεια
στην Αττικη, τη Θεσσαλονικη, την Πελοποννησο, τη Θεσσαλια, τη Στερεα Ελλαδα, τα νησια του Αιγαιου, τη Κρητη, τα νησια του Ιονιου, την Θρακη και την Ηπειρο. Με το περιεχομενο της
"πισινας" να αποτελει το καλυμμα του ομολογου, δηλαδη αυτο πανω στο οποιο ο δανειστης εχει "ενεχυρο" σε περιπτωση αδυναμιας πληρωμης του δανειοληπτη, το πρωτο ερωτημα που τιθεται ειναι αν πραγματι, σε περιπτωση αδυναμιας αποπληρωμης του δανειου η κυριοτητα των στεγαστικων δανειων αυτων θα περιελθει στα χερια των δανειστων της τραπεζας.
Αν η απαντηση ειναι θετικη, οπως οριζεται απο τη σχετικη νομοθεσια. τοτε μεσω των προγραμματων καλυμμενων ομολογων των ελληνικων τραπεζων εχει δημιουργηθει ενας μηχανισμος υποθηκευσης ελληνικης περιουσια; (και μαλιστα χωρις οριο ως προς το ποσο της "καλυψης" των δανειστων που μπορει να επιτευχθει μεσω αυτου), κατι που δε φαινεται ιδιαιτερα σοφο αν λαβουμε υποψη τη χρηματοπιστωτικη και οικονομικη κατασταση της χωρας, για την οποια μεχρι και σημερα οι τιμες των ασφαλιστρων των ελληνικων ομολογων την υποδεικνυουν ως τη δευτερη πιθανοτερη προς πτωχευση στον κοσμο


(ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ΚΙ ΙΣΩΣ ΤΟ ΖΟΥΜΙ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ, ΘΑ ΤΟ ΑΝΑΡΤΗΣΩ ΑΥΡΙΟ)